کاهش خطرات زلزله با تاکید بر عوامل اجتماعی رویکرد تاب آوری (نمونه موردی منطقه 22 تهران)

مخاطرات طبیعی به دلیل شدت و زمان کوتاه اثرگذاری بر اجتماعات بشری تبدیل به یکی از دغدغه‌های اصلی برنامه‌ریزان و مدیران شهری در سال‌های اخیر شده‌اند، سهم کشور ما از این مخاطرات بیشتر مربوط به زلزله است.در زمان وقوع زلزله، ساعات و دقایق اولیه بعد از وقوع بسیار پراهمیت است، به همین منظور تقویت اجتماع ساکن در یک محیط نقشی تاثیرگذار در کاهش خطرات دارد و این مهم تنها از طریق آموزش، آمادگی و پذیرش شرایط پس از بحران، از سوی شهروندان به‌دست می‌آید. تاب‌آوری، به عنوان رویکرد و روشی مناسب در جهت کاهش خطرات حاصل از بحران‌ها و مخاطرات، به عنوان رویکرد پژوهش حاضر انتخاب شده‌است. هدف اصلی این پژوهش پس از معرفی تاب‌آوری و شناسایی ابعاد مختلف آن، و نیز معرفی شاخص‌های بعد اجتماعی این رویکرد، ارائه راهبردهای کاهش خطرات زلزله با تاکید بر عوامل اجتماعی رویکرد تاب آوری در منطقه 22 تهراناست. در این تحقیق، پس از تعیین شاخص‌های اجتماعی تاثیرگذار بر تاب‌آوری منطقه ٢٢، با استفاده از داده‌های سرشماری سال 90، مصاحبه با مسئولان ذیربط و توزیع پرسشنامه میان 96 نفر از ساکنان به بررسی وضعیت این شاخص‌ها در منطقه 22 تهران پرداخته شده‌است. در تحلیل اطلاعات نیز توامان از روش‌های کمی و کیفی استفاده شده‌است. با توجه به تحلیل داده‌ها از طریق نرم‌افزار SPSS و نیز تحلیل محتوای مصاحبه‌های صورت گرفته، نتایج این پژوهش بیانگر وضعیت نسبتا مطلوب شاخص‌های سن، سطح آموزش، دلبستگی به مکان در سطح منطقه و وجود برنامه‌هایی برای بهبود وضعیت مشارکت، اطلاع‌رسانی مخاطرات، درک و دانش عمومی از خطر است. با این وجود همچنان شاخص‌هایی نظیر نحوه نگرش ساکنان به مقوله خطر و وضعیت گروه‌های خاص به توجه بیشتری نیاز دارند. بر این اساس راهبردهایی برای تقویت وضعیت فعلی و تاب‌آور ساختن منطقه از لحاظ اجتماعی در برابر زلزله ارائه شده‌است.